ارزیابی زیست محیطی رودخانه با استفاده از شاخص های محیط زیست (مطالعه ی موردی: رودخانه ی سفیدرود)

در دهه های اخیر، یکی از اصلی ترین دغدغه های بشر، ارزیابی منابع آب در جهان بوده است. طی چند دهه ی گذشته، لزوم نیاز به یک فرآیند سیستماتیک ارزیابی برای بررسی منابع آب و وضعیت زیست محیطی احساس شده بود. از همان زمان، استفاده از برخی روش های توسعه یافته که برای ارزیابی اثرات زیست محیطی به دست آمده بودند، در سراسر جهان گسترش یافت. مدت ها است که از شاخص ها برای بررسی و تشریح مشکلات زیست محیطی استفاده می شود. مهم ترین و اصلی ترین هدف، انتخاب مجموعه ای از شاخص ها با روش های علمی است تا به این صورت مدلی کلی برای ارزیابی وضعیت زیست محیطی ارایه شود. مدل هم جنبه ی زیست محیطی و هم جنبه ی فنی-اجتماعی دارد. در این مطالعه 7 روش علمی ارزیابی چرخه ی زندگی (lca)، ارزیابی خطر زیست محیطی (era)، ارزیابی اثرات زیست محیطی (eia)، شاخص عملکرد (pi)، ارزیابی اکوسیستم هزار ساله (mea) و dpsir (واکنش تاثیر وضعیت فشار محرک ها)، تحلیل جریان مواد (mfa) و شاخص های مربوط به هر روش برای ارائه مدلی پیشنهادی و شاخص های جدید، بررسی شدند. از روش ماتریس دو بعدی برای وزن دهی به شاخص ها و از پرکاربردترین شاخص ها برای مدل پیشنهادی استفاده شد. برای مدل پیشنهادی سه سری شاخص انتخاب شد. دو شاخصِ صنایع و تامین آب مصرفی مربوط به سیستم فنی-اجتماعی و دو شاخصِ بررسی نوتریئنت ها و تامین آب مصرفی به اکوسیستم ارتباط دارد. رودخانه ی سفیدرود با استفاده از شاخص های به دست آمده، ارزیابی شد. در نتیجه ی این ارزیابی حضور صنایع یکی از عوامل اصلی برای آلودگی رودخانه تلقی می شود. در عین حال حضور کارخانه ها جنبه های اقتصادی، کیفیت آب، علم و فن آوری و ساختار سیاسی-اجتماعی را پوشش می دهد. شاخص تامین آب مصرفی، محیط زیست طبیعی، کیفیت آب، جنبه های اقتصادی-اجتماعی و علم و فن آوری را پوشش می دهد. این شاخص نشان می دهد که تمامی حجم آب مورد استفاده از سفیدرود برای مصرف شهری، بدون تصفیه ی بیولوژیکی به عنوان آب شرب در سطح شهرستان توزیع می شود. شاخص بررسی نوتریئنت ها، برای نمایش وضعیت آلودگی می باشد و کیفیت آب، ساختار اکوسیستم و محیط زیست طبیعی را پوشش می دهد.